STANDARD 100 by OEKO-TEX®, tekstil materyalleri ve ilgili tüm bileşenleri için çevrenin korunması ve insan sağlığına uygunluk çerçevesinde bağımsız bir test kuruluşu tarafından değerlendirilen, uluslararası geçerliliği olan bir ürün güvenlik sistemidir.
Oeko-Tex® 100 standart kriterleri tekstil ürünlerinin son kullanım yerleri dikkate alındığında;

Ürün Sınıfı 1: Üç yaşını henüz doldurmamış olan bebekler için tekstil ürünleri ve tekstilden oyuncaklar, örn. iç çamaşır, bebek tulumları, nevresim takımları, yatak ürünleri, kumaş hayvanlar vs.

Ürün Sınıfı 2: Normal kullanımda yüzeyleriyle büyük ölçüde cilt ile temas eden tekstil ürünleri, örn. iç çamaşır, nevresim takımları, havludan ürünler, gömlekler, bluzlar vs.

Ürün Sınıfı 3: Normal kullanımda yüzeyleriyle cilt ile kısmen temas eden veya hiç temas etmeyen tekstil ürünleri, örn. ceketler, mantolar, dolgu malzemeleri/vatkalar vs.

Ürün Sınıfı 4: Masa örtüleri, perdeler, tekstilden duvar ve yer kaplamaları vs. gibi dekorasyon amaçlı mefruşat ürünleri şeklinde 4 grup olarak belirlenmiş ve her grubun yasaklı/ sınırlı zararlı kimyasal kriterleri birbirinden ayrılmıştır.

Oeko-Tex® 100 standartı ile sertifikalandırılan iplik, kumaş, dokusuz yüzey, aksesuar…vb tekstil ürünlerinde, üretici firmalar, ilgili listede yer alan zararlı hammaddelerin üretimlerinde kullanılmadığını veya kabul edilen sınırlar içinde kullandığını taahhüt etmekle sorumludurlar. Bu sorumluluklarını yerine getirmek için kimyasal madde tedarikçilerinden, kendilerine tedarik edilen kimyasal maddelerin OEKO-TEX güncel yasaklı kimyasallar listesindeki ilgili sınıftaki yasaklı kimyasalları içermediğine veya sınır değerleri aşmayacak şekilde içerdiğine dair taahhütname isterler. Bu manada kimyasal madde tedarikçilerinin OEKO-TEX belgesi yoktur.

Bu sertifika, tekstil işleme kimyasalları ve kimyasal bileşenli ürünlerin, sürdürülebilir tekstil üretiminde kullanımını onaylamak için oluşturulan bir sistemdir.

OEKOTEX® tarafından geliştirilen ECO PASSPORT sertifikasyon programı, üç ana adımdan oluşur. İlk aşamasında üreticiler tarafından açıklanan kimyasalların listesi, OEKO-TEX® Standart 100 Yasaklı Maddeler Listesi ile karşılaştırılır. İkinci adımda, sağlık ve çevre açısından risk/ tehlike değerlendirmesi yapılır. Son aşamada ise, ECO PASSPORT sertifikasyonu kapsamındaki koşullara uyum testi uygulanır. Her değerlendirme aşamasının sonuçları, verilerin iç kalite kontrolü için daha güvenli ve daha sürdürülebilir formüller oluşturmak üzere başvuru sahipleriyle paylaşılır. Üç aşamayı geçen kimyasal ürünler, ECO PASSPORT by OEKO-TEX® sertifikasını almaya hak kazanır.

Greenpeace’in yoğun baskıları ve kamuoyunu bilinçlendirmeleri sonucu Detox Kampanyası için taahhütte bulunan şirketler, 2020 yol haritasındaki hedefleri sağlayabilmek için kendilerini sıklıkla zorlu bir durumda bulmaktadırlar. Bu taahhütler çerçevesinde firmalar tedarikçilerine belirlenen zararlı kimyasalların 2020 yılına kadar, miktarının azaltılması ve nihayetinde tamamen arındırılması için baskı oluşturmaktadırlar.

Tekstil zinciri boyunca, üretici firmaların, Greenpeace Detox Kampanyası hedeflerine göre kimyasal yönetim sistemleri ile atık su ve atık çamurların kalitesinin değerlendirilmesinin sağlanması, bağımsız ve güvenilir bir biçimde belgelendirilmesi tarafsız test laboratuvarları tarafından gerçekleştirilmektedir.

Bu kapsamda 2020 yılına kadar salınımı sıfırlanması belirlenen kimyasallar;

• Alkilfenoller
• Fitalatlar
• Bromlu ve klorlu alev geciktiriciler
• Azo boyar maddeler (REACH XVII. Ekte tanımlanmıştır )
• Organotin Bileşikleri
• Perflorlanmış Kimyasallar (PFOA/PFOS)
• Klorobenzenler
• Klorlanmış çözücüler
• Klorofenoller
• Kısa Zincirli Klorlanmış
• Parafinler (SCCPs)
• Ağır Metaller (kadmiyum, kurşun, civa, krom (VI))

Bu standardın amacı, çevresel ve toplumsal olarak sorumlu bir üretim anlayışıyla son tüketiciye güvenilir bir teminat vermek üzere hammaddelerin hasadından başlayarak etiketlendirmeye kadar tekstil ürünlerinin organik statüsünü sağlamak için koşulları tanımlamaktır.

Tekstil üreticileri, tüm önemli pazarlarda kabul gören bu sertifikayla organik kumaşlarını ve giysilerini rahatlıkla ihraç etmektedir. Bu standart en az 70%’i sertifikalı organik doğal elyaftan üretilmiş tüm tekstil ürünlerinin üretimini, işlenmesini, ambalajlanmasını, etiketlenmesini, ticaretini ve dağıtımını kapsamaktadır. Nihai ürünler, elyaf ürünler ile sınırlı olmamak şartıyla, iplik, kumaş, giysiler, moda tekstil aksesuarları(taşınan ya da giyilen), tekstil oyuncakları, ev tekstili, yatak ve yatak ürünleri ve aynı zamanda tekstil kişisel bakım ürünlerini içerebilir. Standart deri ürünler için kriterleri belirlememektedir.

Organik Elyaflar için Kabul Edilen Kriterler

Elyafların tanınmış uluslararası veya ulusal standartlara (IFOAM ailesi, EEC 834/2007, USDA NOP) göre organik sertifikası olmalıdır. Ayrıca uygulanabilir tarım standardı izin veriyorsa, geçiş dönemi liflerinin belgelendirilmesi de bu standart kapsamında mümkündür.

Etiketleme Kriterleri:
Standart iki ayrı etiketleme sınıfı tanımlamıştır:
Etiket Sınıfı 1: Organic
“Organic” ifadesini taşıyan tekstil ürününde en az % 95 sertifikalı organik elyaf bulunmalıdır.

Etiket Sınıfı 2: Made with % Organic
“Made with % Organic” etiket sınıfına sahip bir üründe en az % 70 sertifikalı organik elyaf bulunmalıdır. Aynı tipteki konvansiyonel ve organik elyafların, aynı üründe karıştırılması yasaktır. Konvansiyonel pamuk, angora yün ve virgin polyestere ürün bileşiminde müsaade edilmemektedir.

Çevresel Kriterlerin Bazıları

• İşlem zinciri her aşamasında organik elyaf ürünleri geleneksel elyaf ürünlerinden ayrılmalı ve açıkça tanımlanmalıdır.
• Tüm kimyasal girdiler (örneğin boyalar, yardımcı maddeler ve proses kimyasalları) değerlendirilmeli ve toksisite ve biyolojik bozunabilirlik / elimine edilebilirlik ile ilgili temel gereksinimleri karşılamalıdır.
• Zehirli ağır metaller, formaldehit, aromatik çözücüler, fonksiyonel nano parçacıklar, genetiği değiştirilmiş organizmalar (GMO) ve bunların enzimleri gibi girdiler yasaklanmıştır.
• Sentetik haşıl maddelerinin kullanımı kısıtlandırılmıştır. Örme ve dokuma yağları ağır metal içermemelidir.
• Oksijen bazlı ağartıcılara izin verilmektedir.(Klor bazlı ağartıcılar kullanılamaz)
• Kanserojen amin bileşiklerini açığa çıkaran azo boyaları yasaklanmıştır.
• Aromatik solvent kullanılan transfer baskı ve Fitalat – PVC kullanılan plastisol baskı yasaklanmıştır.
• Aksesuarlar için de kısıtlamalar mevcuttur (örneğin PVC, nikel veya krom izin verilmemektedir)
• Ambalaj malzemesi PVC içermemelidir. Ambalaj malzemesinde kullanılan kağıt veya karton, asma etiketleri vb. geri dönüştürülmüş olmalı veya FSC yada PEFC’ye göre sertifikalandırılmalıdır.
• Tüm ıslak işlem ünitelerindeki atık su fonksiyonel bir atık su arıtma tesisinde işleme tabi tutulmalıdır.

Ürün Kriterlerinin Bazıları

• Hammaddeler, ara ürünler, nihai tekstil ürünleri ve aksesuarları istenmeyen kalıntılarla ilgili sınırları karşılamalıdır.
• Teknik kalite parametreleri karşılanmalıdır (sürtünme, ter, ışık ve yıkama haslığı vs. değerleri)

Sosyal Kriterlerin Bazıları

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) temel normlarına dayanan sosyal kriterlerin tüm işlemciler ve üreticiler tarafından karşılanması beklenmektedir.

Bunlardan bazıları şunlardır.

• Zorunlu ya da bağlı işgücü yasaklanmıştır.
• Örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı engellenemez.
• Çalışma koşulları güvenli ve sağlık açısından uygun olmalıdır.
• Çocuk işçi çalıştırılamaz.
• Minimum asgari ücret uygulanmalıdır.
• Çalışma saatleri belirlenen yasal şartlara uymalıdır.
• Hiçbir sebeple ayrımcılık uygulanamaz.
• Çalışanlara düzenli istihdam sağlanmalıdır.
• Sert ya da insanlık dışı muamele yasaktır.

Bluesign® İsviçre’de kurulmuş sürdürülebilir bir tekstil üretimi amaçlayan bir organizasyondur. Bluesign® sistemi ile zararlı bileşenler daha üretimin en başında engellenerek, tüm üretim sürecinin belirlenen standartlara uygunluğu garanti altına alınarak, çevre dostu ve güvenli üretim sağlanmış olur.

Diğer standartlardan farklı olarak, tüketici güvenliğinin yanında, çevre ve kaynak verimliliği, yeni ürün sentezi, yaşam döngüsü gibi birçok şeyi kapsar. Daha az kaynak ile daha fazlasını gerçekleştirmenin sürdürülebilirlik için bir anahtar olduğunu kabul etmiştir. Uygulama esnasında AB tarafından yayınlanan MET’ler dikkate alınır.

Etiketin beş ilkesi bulunmaktadır.

Kaynak Verimliliği
Tüketici Güvenliği
Su Emisyonu
Hava Emisyonu
İş Sağlığı & Güvenliği
Sistem kriterleri; Kimyasal Tedarikçileri, Üretim Tesisleri, Ürünler/Markalar olmak üzere gruplandırılmıştır.

REACH, Avrupa Birliği’nde kimyasal maddelere ilişkin mevcut birçok mevzuatı tek bir çatı altında toplayan bir AB Tüzüğüdür. REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals), kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması anlamına gelmektedir.

1 Haziran 2007’de yürürlüğe girmiş olan REACH Tüzüğüne göre; AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda bir tondan fazla kimyasal madde üreten veya ithal eden firmaların, söz konusu kimyasal maddeleri, AB örgütlenmesi içinde yer alan Avrupa Kimyasallar Ajansı yönetimindeki merkezi bir veri tabanına kaydettirmeleri zorunlu bulunmaktadır.

REACH, çevre ve insan sağlığını, kimyasal kullanımından yüksek düzeyde korumayı sağlamayı, kimyasalları piyasaya süren üreticilerin, ithalatçıların ve ihracatçıların kimyasalların kullanım amaçlarına ilişkin risklerini anlamasını ve yönetiminden sorumlu olmalarını, maddelerin AB pazarında serbest hareketinin sağlanmasını amaçlamaktadır.

ZDHC (Zararlı Kimyasalların Sıfır Salınımı) programının amacı, tekstil, deri ve ayakkabı üretiminde çevreye duyarlı ve insan sağlığına zarar vermeyen bir süreci yönetmektir. Bu aşamada en büyük etkeni zararlı kimyasalların kullanımının kısıtlanması veya tamamen ortadan kaldırılması oluşturmaktadır.

Tehlikeli Kimyasalların Sıfır Deşarjı, tekstil ve ayakkabı sektöründe büyük marka ve tedarikçilerin 2011 yılında başlattıkları ve ortaklaşa hareket ettikleri programda, yol haritasının belirlenmesi ve tespit edilen adımlarla 2020 yılında kadar tehlikeli atıkların sıfır deşarjı hedeflenmektedir. Bu amaçla tekstil, deri ve ayakkabı sektöründe sürdürülebilir kimyayı ve en iyi yöntemleri yaygınlaştırarak, müşteri, çalışan ve çevre güvenliğini sağlamak hedeflenmiştir.

ZDHC programı kapsamında;

• 1) Ftalatlar
• 2) Bromlu ve klorlu alev geciktiriciler
• 3) Azo boyar maddeler (REACH XVII. Ekte tanımlanmıştır )
• 4) Organokalay Bileşikleri
• 5) Klorobenzenler
• 6) Klorlanmış çözücüler
• 7) Klorofenoller
• 8) Kısa Zincirli Klorlanmış Parafinler (SCCPs)
• 9) Ağır Metaller (kadmiyum, kurşun, civa, krom (VI))
• 10) APEOs/NPEs
• 11) Perflorlanmış Kimyasallar (PFOA/PFOS)

bileşenlerinin kontrol altına alınması ve tamamen salınımının sıfırlanması amaçlanmaktadır.

Avrupa Birliği tarafından 1992’de duyurulan bu etiket, tüketicilerin çeşitli ürün ve hizmetlerin hayat döngüsü boyunca çevreye etkisi konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamaktadır.

Kriterler, her ürün kategorisi için sivil toplum kuruluşları, bilim adamları ve hisse sahibi gruplar tarafından oluşturulmakta son onayı ise Avrupa Birliği vermektedir. Bir çiçek amblemi ile simgelenen bu etiket, üretim ve tüketim araçlarının çevreye saygılı olduğunu göstermektedir.

Eko etiket gerekliliği kullanıcıların talepleri doğrultusunda oluşmuş bir etiketlendirme sistemidir. Günümüzde AB ülkelerindeki tüketicilerin yüzde 80’i çevre dostu ve sağlığa zararı olmayan ve bağımsız kurumlar tarafından onaylı ürünler kullanmakta ve talep etmektedirler. İş dünyası, “Eko Etiket” ile sürdürülebilir kalkınma araçlarından olan çevresel endişeleri pazarda avantaja dönüştürebilmektedir. Aynı zamanda tüm dünyada kullanılan gönüllü bir yöntem olduğu için prestij farkı yaratmaktadır. Bu da Eko Etiket’li ürünlerin marka değerinin artmasını sağlamaktadır.

7 aşamalı başvuru sürecinden sonra ürünün çevre etkileri denetlenir ve danışman firmanın onayı ile Eko Etiket kuruluşa verilir.

Inditex, tüm tedarikçilerinin üretim süreçlerinde 2020 yılına kadar tehlikeli kimyasal maddelerin sıfır deşarjını (ZDHC) hedeflemektedir.

Bu kapsamda Clear to Wear Inditex tarafından geliştirilen, ürünlerde kalite, sağlık ve güvenliği inceleyen bir sistemdir. Yasal çerçeveler içinde kullanılan ve insan sağlığına zarar verebilecek katkı maddelerinin giyim, ayakkabı, aksesuar ve genel anlamda tekstil ürünlerinde kullanım sınırlarını düzenler ve kontrol eder. Tedarikçi bu kurallardan sorumludur ve gerekli analizleri yapmakla yükümlüdür.